An toàn thông tin là các hoạt động bảo vệ tính bí mật, tính toàn vẹn và tính sẵn sàng của thông tin và dữ liệu được xử lý, lưu trữ và truyền đạt bằng các phương tiện điện tử hoặc tương tự, bảo vệ thông tin và các hệ thống liên quan khỏi mối đe dọa bên ngoài hoặc bên trong thông qua sự liên kết từ con người, quy trình và công cụ.

Sự cố an toàn thông tin mạng là việc thông tin, hệ thống thông tin bị gây nguy hại, ảnh hưởng tới tính bí mật, tính toàn vẹn hoặc tính sẵn sàng.

Với các công nghệ củng cố cơ sở hạ tầng Công nghệ thông tin và các hệ thống liên quan ngày càng tiến bộ, tội phạm mạng cũng đẩy mạnh khai thác công nghệ mới để tiến hành tấn công mạng với mục đích giả mạo, lừa đảo, phạm tội... Nhiều tổ chức có quy mô khác nhau và từ tất cả các ngành đã bị tấn công mạng rất nhiều trong các năm qua. Các mối đe dọa được biết đến đã sử dụng các phương pháp tấn công nâng cao để thâm nhập vào các hệ thống mạng với hình thức tinh vi hơn để tránh bị phát hiện.

Các loại sự cố chính, bao gồm:

• Sự cố do bị tấn công hệ thống mạng;
• Sự cố giả mạo (Phishing).
• Sự cố mã hóa phần mềm, dữ liệu, thiết bị (Ransomware).
• Sự cố mã độc (Malware).
• Sự cố nghe trộm, gián điệp, lấy cắp thông tin, dữ liệu (Eavesdropping).
• Sự cố phá hoại thông tin, dữ liệu, phần mềm (DeOS).
• Sự cố thay đổi giao diện (Deface).
• Sự cố truy cập trái phép, chiếm quyền điều khiển (Hijacking).
• Sự cố tấn công tổng hợp sử dụng nhiều hình thức.
• Sự cố từ chối dịch vụ (DDoS/DoS).

Trên thực tế, nguyên nhân gây sự cố An toàn thông tin mạng có thể xảy ra ở bất cứ nơi đâu tồn tại những điểm yếu, ví dụ như phần mềm, trang web, ứng dụng, hệ điều hành, mã nguồn, API, thiết bị IoT, hệ thống thiết bị mạng, các thiết bị bộ định tuyến,...

Có nhiều nguyên nhân gây ra sự cố có thể do quản trị viên vận hành hệ thống, cấu hình và thiết lập các giải pháp bảo mật còn hạn chế và sai sót, trong đó dữ liệu đầu vào của người dùng không được kiểm tra, hay chính sách quản lý mật khẩu kém, các tập luật của tường lửa chưa được thắt chặt; lỗi từ hệ điều hành và tính phổ biến của nó cũng như các loại mã, phần mềm, phần cứng cũng làm tăng khả năng kẻ tấn công tìm thấy và có thông tin về các lỗ hổng đã biết; lỗi từ lập trình viên (có thể vô tình hoặc cố ý) trong quá trình phát triển sản phẩm, ứng dụng có thể để lại lỗi dẫn đến việc khai thác; kiểm thử và đánh giá an toàn hệ thống chưa được thực hiện hoặc chưa chặt chẽ.

Ngoài những nguyên nhân trên, tình trạng lộ dữ liệu diễn ra trên không gian mạng còn xuất phát từ việc người dùng thiếu những kỹ năng về đảm bảo an toàn thông tin, sử dụng tài nguyên hệ thống mạng gặp phải hạn chế, đồng thời chưa có ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân, đăng tải công khai hoặc rò rỉ trong quá trình chuyển giao, lưu trữ, trao đổi phục vụ hoạt động kinh doanh hoặc do biện pháp bảo vệ không tương xứng. Đây cũng chính là mối đe dọa lớn nhất đối với nhiều tổ chức hiện nay.

Theo số liệu thống kê của tổ chức Điều tra xã hội học - Social & Meltwater năm 2023, Việt Nam có 77,93 triệu người dùng Internet, tương đương với 79,1% tổng dân số. Qua theo dõi cho thấy, dữ liệu cá nhân của hơn 2/3 dân số nước ta đang được lưu trữ, đăng tải, chia sẻ và thu thập trên không gian mạng với nhiều hình thức và mức độ chi tiết khác nhau. Nổi lên hiện nay là tình trạng mua bán dữ liệu cá nhân hiện đang diễn ra phổ biến, nhiều thông tin bị rao bán công khai, trong thời gian dài, với số lượng lớn trên không gian mạng thông qua các website, tài khoản, trang, nhóm trên mạng xã hội, diễn đàn tin tặc.

Bên cạnh đó, theo thống kê của Bộ Công an, chỉ trong 5 năm từ năm 2019 đến năm 2023, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) đã phát hiện hàng ngàn cá nhân, tổ chức liên quan đến rao bán dữ liệu cá nhân. Một số đường dây chiếm đoạt, mua bán dữ liệu quy mô lớn tại Việt Nam đã bị phát hiện, đấu tranh, xử lý. Số lượng dữ liệu cá nhân bị thu thập, mua bán trái phép phát hiện được lên tới gần 1.300 GB, trong đó có nhiều dữ liệu cá nhân nội bộ, nhạy cảm. Qua quá trình đấu tranh, lực lượng chức năng Bộ Công an đã vô hiệu hóa 350 GB dữ liệu, chứa gần 500 triệu thông tin cá nhân liên quan của người dùng mạng xã hội tại Việt Nam.